Szacuje się, że w Polsce narkotyki przyjmuje ponad 10% osób w wieku 15-34 lata. Mimo że heroina jest jednym z najmniej popularnych substancji odurzających w Polsce, uzależnienie od heroiny nie należy do rzadkości, a przy tym może mieć dramatyczne skutki. Sprawdź, jak objawia się uzależnienie i w jaki sposób można je leczyć.
Czym jest heroina?
Heroina jest pochodną morfiny, pozyskiwaną z nasion maku lekarskiego, uprawianego intensywnie w południowo-wschodniej Azji, Meksyku i Kolumbii. Ma postać białego lub brązowego proszku, występuje również pod postacią czarnej, smolistej mazi, zwanej “black tar heroin”. Należy do grupy agonistów receptorów opioidowych, czyli jest substancją, która te receptory pobudza. W organizmie człowieka wyróżnia się trzy rodzaje tych receptorów – mi, kappa i delta. Są one zlokalizowane w wielu różnych obszarach mózgu odpowiedzialnych za odczuwanie bólu i przyjemności, a także kontrolujących czynności wegetatywne – pracę serca, sen i oddychanie.
Badania wykazały, że heroina, razem z morfiną, najsilniej pobudza receptory mi, co wywołuje uczucie silnej euforii. Z drugiej strony naltrexone, będący lekiem stosowanym w terapii farmakologicznej jest antagonistą tego receptora – uniemożliwia przyłączenie się cząsteczki opioidu do jego receptora. Heroina jest w organizmie człowieka metabolizowana do morfiny poprzez odłączenie dodatkowych dwóch grup acetylowych. Działa bardzo szybko oraz ma krótki okres półtrwania – w ciągu zaledwie 30 minut od przyjęcia połowa przyjętej heroiny jest już wydalona z organizmu.
Czy heroina uzależnia?
Heroina jest narkotykiem o bardzo silnym działaniu uzależniającym. Bardzo szybko dochodzi do rozwoju uzależnienia, początkowo psychicznego, później pojawia się uzależnienie fizyczne. Początkowo osoba uzależniona ma poczucie względnej kontroli nad tym, kiedy i jak dużo substancji przyjmuje. W pewnym momencie potrzeba przyjmowania narkotyku staje się jednak na tyle silna, że chory zaczyna przekładać zdobycie heroiny nad swoje własne potrzeby i obowiązki.
Rozpoczynają się problemy w pracy, szkole bądź w domu, z którymi uzależnionemu ciężko sobie poradzić.. Może to zwiększyć częstość sięgania po heroinę i prowadzi do powstania błędnego koła, którego efektem jest coraz większe pogłębianie się uzależnienia. Na szczęście uzależnienie od heroiny można skutecznie leczyć, o czym więcej w dalszej części artykułu.
Heroina – efekty przyjmowania
Skutki, jakie wywołuje heroina w organizmie człowieka, można podzielić na krótkotrwałe i długotrwałe. Efekty krótkotrwałe to takie, które pojawiają się bezpośrednio po przyjęciu (wstrzyknięciu bądź paleniu) heroiny i ustępują po kilkudziesięciu minutach. Są to:
- Uczucie błogiej przyjemności, spokoju;
- Działanie przeciwbólowe;
- Suchość w ustach;
- Uczucie ciężkości w kończynach górnych i dolnych;
- Nudności;
- Wymioty;
- Silny świąd.
Regularne przyjmowanie heroiny może zostawić po sobie spustoszenie w organizmie. Jest ona uważana za narkotyk, który wywołuje najwięcej negatywnych efektów w organizmie człowieka wśród wszystkich znanych substancji uzależniających. Długotrwałe stosowanie heroiny prowadzi do problemów z zasypianiem, bezsenności, infekcji zastawek serca, a dodatkowo wywołuje również:
- Chroniczne zaparcia i bóle brzucha;
- Niewydolność nerek i wątroby;
- Zaburzenia psychiczne, takie jak depresja czy zaburzenia lękowe;
- Impotencję u mężczyzn i zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet.
Dodatki do heroiny
Heroina często zawiera dodatkowe substancje, dodawane przez dilerów dla zwiększenia jej masy, na przykład cukier, skrobię ziemniaczaną lub mleko w proszku, które w odpowiednich ilościach mogą blokować naczynia krwionośne zaopatrujące ważne dla życia narządy – płuca, nerki czy mózg. Prowadzi to do groźnych dla życia zatorów i skutkuje trwałym uszkodzeniem tkanek. Dodatkowo, podczas dzielenia się przyrządami do wstrzyknięcia heroiny dożylnie między uzależnionymi istnieje również bardzo wysokie ryzyko transmisji wirusa HIV i wirusów wywołujących zapalenie wątroby (WZW typu B i C). Między innymi dlatego, uzależnienie od heroiny należy rozpocząć jak najwcześniej, by zminimalizować ryzyko wystąpienia powyższych, nieuleczalnych skutków ubocznych.
Uzależnienie od heroiny – leczenie
Leczenie uzależnienia od heroiny najczęściej rozpoczyna detoks. Często w przypadku odstawienia narkotyku pojawiają się poważne objawy odstawienne, takie jak ciężkie do wytrzymania bóle mięśni i stawów, problemy ze snem, biegunka czy wymioty. W tym okresie chęć powrotu do narkotyków jest wyjątkowo silna. Choremu można w tym okresie pomóc lekami, aby jak najbardziej złagodzić objawy zespołu odstawiennego i zwiększyć prawdopodobieństwo ukończenia detoksu. W tym celu stosuje się leki z trzech różnych grup:
- agonisty opioidowego,
- częściowego agonisty lub
- całkowitego antagonisty.
Metadon jest agonistą receptora opioidowego, ma więc mechanizm działania taki sam jak heroina, jednak w odróżnieniu od niej wywołuje mniej nasilony zespół abstynencyjny. Jest stosowany jako suplement opioidowy u chorych przechodzących przez okres detoksykacji, jest także elementem programów leczenia substytucyjnego uzależnień w wyspecjalizowanych ośrodkach.
Buprenorfina należy do grupy częściowych antagonistów receptora opioidowego. Oznacza to, że po połączeniu się z receptorem wywołuje słabszy efekt niż pełni agoniści, dzięki czemu zmniejsza głód narkotykowy bez wywoływania euforii czy innych efektów opioidów.
Naltrekson jest antagonistą receptora opioidowego. Oznacza to, że blokuje te receptory i uniemożliwia przyłączanie się do nich cząsteczek opioidów. Naltreksone jest lekiem bezpiecznym – nie ma właściwości uzależniających ani nie wywołuje senności. Stosuje się go równocześnie z psychoterapią, a włączyć go należy po 5-7 dniach całkowitego zaprzestania przyjmowania opioidów.
W centrum leczenia uzależnień SonoMed możesz wykonać implantację naltreksonu w dwóch wariantach, różniących się czasem działania leku. Skontaktuj się z nami telefonicznie, by poznać szczegóły dotyczące leczenia naltreksonem.
Źródła:
- Katzung – Basic and Clinical Pharmacology, 13th Edition
- Sharma B, Bruner A, Barnett G, Fishman M. Opioid Use Disorders. Child Adolesc Psychiatr Clin N Am. 2016 Jul;25(3):473-87. doi: 10.1016/j.chc.2016.03.002. Epub 2016 Apr 9. PMID: 27338968; PMCID: PMC4920977.
- https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/heroin
- Demaret I, Lemaître A, Ansseau M. L’héroïne [Heroin]. Rev Med Liege. 2013 May-Jun;68(5-6):287-93. French. PMID: 23888578.
